Informacje

74. rocznica Akcji III Most

środa, 01 sierpnia 2018

Przy pomniku upamiętniającym tamte wydarzenia można było również usłyszeć wspomnienia płk Zdzisława Baszaka, ostatniego żyjącego uczestnika tej akcji.

Pod pomnikiem wiązanki kwiatów złożyli:

płk Zdzisław Baszak – Honorowy Prezes Światowego Związku Armii Krajowej w Tarnowie,
Prezes Światowego Związku Armii Krajowej w Tarnowie – Ryszard Żądło,
Urszula Augustyn – Posłanka na Sejm RP,
Roman Łucarz – Starostwa Powiatu Tarnowskiego, Jacek Hudyma - Etatowy Członek Zarządu,
Marek Podraza – Radny Powiatu Tarnowskiego,
Zbigniew Mączka Burmistrz Radłowa oraz Radni Rady Miejskiej w Radłowie,
Sołtys Jerzy Pajdo oraz Radny Antoni Kotapka w imieniu mieszkańców miejscowości Wał-Ruda,
Kazimierz Tyrcha Przewodniczący Rady Gminy Szczurowa i Franciszek Babło – Wiceprzewodniczący Rady Gminy Szczurowa,
Marian Klimek - 5 Pułk Strzelców Konnych Tarnów,
Przedstawiciele służb mundurowych: Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Więziennej, Wojskowej Komendy Uzupełnień,
Przedstawiciele KSM,
Towarzystwo Strzeleckie – Bractwo Kurkowe w Tarnowie:  Prezes Andrzej Mróz, Król Bractwa Roman Korczak, Prezes Honorowy Jerzy Czerwiński
Niepubliczna Szkoła Podstawowa im. Akcji III Most w Przybysławicach – w imieniu dyrektora szkoły Monika Wybraniec wraz z uczniami,
Prezes Stowarzyszenia „Rozwój Wsi Przybysławice i Pasieka Otfinowska” Wiesław Głowa,
Koło Światowego Związku Żołnierzy AK w Bolesławiu – Zarząd Koła,
Mieszkańcy miejscowości Zabawy – Radny Rady Miejskiej Bogdan Bujak,
Zarząd Gminny ZOSP RP w Radłowie – Prezes Zarządu Gminnego Roman Nowak z delegacją Zarządu,
Sołtys Sołectwa Blizna oraz Radny,
Park Historyczny Blizna Gminy Ostrów – opiekun Parku Historycznego Wiesław Jeleń

Prezes Światowego Związku Armii Krajowej okręgu Tarnów Ryszard Żądło przedstawił w postaci krótkiej prezentacji historię Akcji III Most. Następnie Kustosz Sanktuarium Bł. Karoliny Kózkówny ks. Zbigniew Szostak zaprezentował projekt "Mosty do ludzi".

Opis projektu:

W oparciu o historię Akcji III Most powstanie budowla w swojej bryle oddająca idee łączenia ludzi, których dzieliły różne przeciwności losu. Pod dachami „trzech mostów” będą miejsca na stałą wystawę o operacjach mosty, wielofunkcyjna muszla koncertowa oraz przestrzeń sportowo - rekreacyjna.
Powstała budowla umożliwi w nowy sposób realizacje podejmowanych dotychczas działań oraz poszerzenie oferty dla miejscowej ludności oraz przybywających turystów.
Projekt został złożony na konkurs z okazji 50 – lecia BUDIMEXU, do 15 sierpnia zostanie rozstrzygnięty. Po 15 – tym sierpnia prosimy o głosowanie drogą internetowa za naszym projektem oraz prosimy o duchowe wsparcie, aby nasz projekt zdobył uznanie u Jury konkursu. Wartość projektu przekracza nagrodę konkursową 500000 zł, ale ufamy, że wesprze nas wielu życzliwych przyjaciół. Wszystkim, którzy złożyli datki na budowę hangaru serdecznie dziękujemy. Środki te w całości zostaną przekazane na realizację projektu „Mosty do ludzi” - ks. Zbigniew Szostak

Opis Akcji III Most

Akcja III Most była to operacja przewiezienia zdobytych części rakiety V-2 z Polski do Anglii.

Ustalono, że ośrodek doświadczalny i zakład produkcyjny pocisków rakietowych V znajdują się w Peenemunde na wyspie Uznam. Wywiad Komendy Głównej AK poinformował o tym Londyn. Lotnictwo brytyjskie, po długich przygotowaniach zbombardowało ośrodek doświadczalny i zakład produkcyjny dnia 18 VIII 1943 r. Zniszczenie ośrodka w Peenemunde zmusiło Niemców do przeniesienia produkcji rakiet V-2 w góry Harz i na poligon Pustków-Blizna koło Dębicy, gdzie dokonywano próbnych wystrzeleń rakiet nadesłanych z Niemiec. Powyższe wydarzenia opóźniły niemieckie prace nad bronią rakietową o kilka miesięcy. Wystrzeliwane rakiety z poligonu Pustków-Blizna lądowały w różnych miejscach, lecz najwięcej z nich Niemcy kierowali w okolice miejscowości Sarnaki nad Bugiem, gdzie specjalne oddziały niemieckie zabezpieczały pozostałe po eksplozji odłamki. Miejscowe dowództwo AK zorganizowało również grupy poszukiwawcze mające za zadanie wyprzedzenie Niemców w zbieraniu odłamków. Dnia 30 maja 1944 r. jedna z wystrzelonych rakiet po upadku na ziemię nie eksplodowała. Niewypał ten szczęśliwie udało się przejąć i zabezpieczyć oddziałom Armii Krajowej. Komenda Główna AK przysłała grupę specjalistów, którzy z narażeniem życia rozmontowali rakietę, wykonali szereg zdjęć i rysunków, a najważniejsze części przewieziono do Warszawy celem szczegółowych badań. Informacje na ten temat przesłane zostały do Anglii. Niestety zachodni naukowcy potraktowali je jako nieprawdopodobne. Jedynym rozwiązaniem było dostarczenie zdobytych części rakiety V-2 drogą lotniczą do Londynu. Centrala Armii Krajowej zdecydowała, że najodpowiedniejszym miejscem do przeprowadzenia tej akcji będzie tajne lądowisko "Motyl" położone na skraju miejscowości Wał Ruda i Zabawa, na północ od Tarnowa. operacje lądowania samolotów nosiły kryptonim "Most". Wszystkie zdobyte części i materiały dotyczące rakiety V-2 zostały przewiezione w butlach po tlenie specjalnym samochodem z Warszawy przez Tarnów do Przybysławic. Lądowanie samolotu miało nastąpić w pierwszych dniach lipca 1944 r. Wystąpiły jednak pewne trudności. Nastały długotrwałe deszcze, a w pobliże lądowiska przybyły znaczne oddziały niemieckie, utworzono specjalny punkt żandarmerii w Dęblinie. Na wytypowanym lądowisku zaczęły lądować lekkie samoloty niemieckie, a do Wał Rudy przybyły oddziały artylerii przeciwlotniczej. Mimo to zdecydowano się na przeprowadzenie zaplanowanej akcji. W nocy z 25/26 lipca 1944 roku o godzinie 24-ej, w ramach operacji "Trzeci Most" wylądował samolot brytyjski DC-3 "Dakota", który wystartował z bazy lotniczej w Brindisi we Włoszech. Samolot miał przebywać na ziemi tylko 5 minut. W ciągu tego krótkiego czasu miano wyładować przesyłki i kurierów oraz zabrać części i plany rakiet V-2 oraz kurierów rządu emigracyjnego. Niestety parokrotne próby startu kończyły się fiaskiem. Grunt lądowiska po opadach był grząski. Załoga samolotu w obliczu zaistniałych trudności postanowiła go spalić. Jednakże zdecydowana postawa osób wykonujących akcję i właściwa ocena sytuacji sprawiły, że podłożenie pod koła samolotu desek szczęśliwie rozwiązało problem. Samolot po przeszło godzinnym postoju na ziemi odleciał do bazy w Brindisi. Tylko dzięki determinacji i zaangażowaniu wielu osób "przesyłka" dotarła do Londynu. Miejscowe oddziały AK powróciły szczęśliwie do domu. Jedna z największych tajemnic wojskowych Hitlera i III Rzeszy dostała się w ręce aliantów, co pozwoliło na skuteczne zwalczanie rakiet V-2.

Dane techniczne i taktyczne rakiety V-2:
długość - 14,03 m
ciężar rakiety gotowej do startu 12963 - 13000 kg
ciężar ładunku wybuchowego 975 kg
prędkość rakiety od 2900 do 5500 km/h
zasięg od 320 do 380 km

74. rocznica Akcji III Most

Fot. Maksymilian Pochroń